Tam thất Bắc là củ tốt, nhưng có phải ai dùng cũng được?
Nhiều bác hỏi tôi:
-
“Tam thất Bắc có tác dụng phụ không?”
-
“Dùng lâu có hại gì không anh?”
-
“Phụ nữ, người già, người huyết áp cao có dùng được không?”
Tôi nói thật, tam thất Bắc là một trong những vị thuốc an toàn nhất trong họ Panax, nhưng không phải ai cũng dùng được, và không phải dùng lúc nào cũng đúng.

Ông anh tôi – người trồng tam thất và viết báo dược liệu – nói đúng một câu:
“Tam thất Bắc rất tốt, nhưng dùng sai người sai thời điểm thì tốt mấy cũng phản tác dụng.”
Trong bài này tôi nói rõ:
-
Tác dụng phụ có thể gặp
-
Ai nên dùng
-
Ai không nên dùng
-
Các trường hợp phải tránh
-
Liều lượng thế nào để không gây phản ứng
Tam thất Bắc có tác dụng phụ không?
Có, nhưng rất nhẹ và xuất hiện chủ yếu khi dùng:
-
sai liều
-
sai thời điểm
-
hoặc dùng loại tam thất không đúng (tam thất Nam, tam thất Trung Quốc, tam thất non 3 năm)
Tam thất Bắc 6 năm tuổi hầu như không gây tác dụng phụ nếu dùng đúng.
Các tác dụng phụ tôi thấy nhiều năm nay gồm:
1) Đau bụng nhẹ hoặc cồn cào
Xảy ra khi:
-
uống lúc đói
-
uống liều cao
-
người tỳ vị yếu
Cách tránh:
-
uống sau ăn
2) Khát nước hoặc khô họng nhẹ
Lý do: tam thất hoạt huyết, làm cơ thể “chạy mạnh” hơn.
Cách xử lý:
-
uống thêm nước ấm
-
giảm liều 1–2 hôm đầu
3) Khó ngủ nhẹ ở người quá mẫn cảm
Vì tam thất làm khí huyết lưu thông tốt → người “tỉnh”.
Ai cơ địa nhạy có thể khó ngủ 1–2 ngày đầu.
Cách xử lý:
-
uống sáng hoặc trưa
-
tránh uống buổi tối
4) Tụt huyết áp nhẹ (hiếm)
Chỉ xảy ra ở người đã huyết áp thấp sẵn.
Cách xử lý:
-
giảm liều
-
uống kèm mật ong hoặc nước ấm
-
theo dõi 2–3 ngày
Nếu bác huyết áp thấp quá (90/60 trở xuống) thì tránh uống lúc đói.
5) Đi tiểu nhiều hơn
Đây là phản ứng bình thường, vì lưu thông máu tốt → đào thải tốt hơn.
Không đáng lo.
6) Người nóng trong uống có thể thấy hơi bứt rứt
Do tam thất hoạt huyết mạnh → cơ thể điều chỉnh.
Cách xử lý:
-
uống với nước ấm
-
giảm liều
-
uống buổi sáng
6 nhóm người KHÔNG nên dùng tam thất Bắc
Dưới đây là danh sách rất quan trọng, bác nên nhớ kỹ.
1) Phụ nữ mang thai
Không dùng vì tam thất có tác dụng:
-
hoạt huyết
-
thông kinh
-
tan ứ
Dễ ảnh hưởng thai kỳ.
2) Trẻ dưới 18 tuổi
Tam thất cùng họ với sâm:
-
làm mạnh khí huyết
-
có thể làm cơ thể phát triển không tự nhiên
-
dễ gây nóng, mất ngủ
Tôi luôn nói thật:
“Trẻ dưới 18 tuổi không cần dùng tam thất Bắc.”
3) Người chuẩn bị phẫu thuật (trước 3–5 ngày)
Vì tam thất:
-
hoạt huyết mạnh
-
làm loãng máu nhẹ
Dễ chảy máu nhiều hơn khi mổ.
Sau mổ thì dùng rất tốt, nhưng trước mổ phải kiêng.
4) Người huyết áp quá thấp (dưới 90/60)
Không phải ai huyết áp thấp cũng kiêng, nhưng quá thấp thì không nên dùng liều cao.
Cách dùng an toàn:
-
uống liều thấp 2-3g
-
uống trước ăn 30p
5) Người đang chảy máu cấp tính
Ví dụ:
-
chảy máu cam nhiều
-
chảy máu dạ dày
-
đang có vết thương rỉ máu
Tam thất có hai tác dụng: CẦM MÁU và HOẠT HUYẾT.
Nhưng ở giai đoạn chảy nhiều thì không nên dùng.
Sau khi cầm máu mới dùng.
6) Người bị dị ứng với họ Panax (hiếm nhưng có)
Một số ít người dị ứng sâm hoặc tam thất.
Triệu chứng nhẹ:
-
ngứa môi
-
rát họng
-
đỏ da nhẹ
Nếu gặp → dừng lại.
20 câu hỏi thường gặp về tam thất Bắc: uống thế nào, ai dùng được, dùng bao lâu là đủ?
8 nhóm người NÊN dùng tam thất Bắc
Tôi viết rõ cho bác dễ theo dõi.
1) Người mới phẫu thuật – tai nạn – chấn thương
Tam thất giúp:
-
mau lành
Hiệu quả rõ nhất ở nhóm này để phát huy công dụng thực sự.
2) Người thiếu máu – da xanh – hay hoa mắt
Tam thất bổ huyết tốt:
-
da hồng
-
đầu óc tỉnh táo
-
bớt choáng váng
3) Người lớn tuổi
Tam thất giúp người lớn tuổi :
-
lưu thông máu
-
ổn định huyết áp
-
giảm đau đầu
-
ngủ tốt hơn
4) Phụ nữ sau sinh (không phải đang mang thai)
Rất tốt cho:
-
hồi phục
-
tăng huyết
-
giảm đau
-
đẹp da
5) Người bị viêm nhẹ – sưng – đau khớp
Tam thất có khả năng:
-
tiêu viêm
-
giảm đau
-
tan ứ
6) Người bị tai biến nhẹ hoặc sau tai biến
Không chữa được tai biến nhưng hỗ trợ phục hồi.
7) Người cần tăng sức đề kháng – hay ốm vặt
Dùng 1–2g/ngày → tăng đề kháng khá tốt.
8) Người stress – đau đầu – khó ngủ do máu kém lưu thông
Dùng sáng/trưa rất hiệu quả.
Liều dùng an toàn cho từng nhóm
Tôi chia rõ ràng:
Liều bổ – mỗi ngày
2-3g bột tam thất Bắc
Uống trước ăn 30p
Liều tan máu bầm – giảm viêm
5-7g /ngày
Chia 2 lần
Liều dùng cho người lớn tuổi
3-5g/ngày
Dùng 2–3 tháng
Liều dùng sau sinh
3-5g/ngày
Không dùng cho phụ nữ đang có thai
Liều dùng cho đẹp da
1g + mật ong
Uống sáng
Làm sao để dùng tam thất mà KHÔNG gặp tác dụng phụ?
Tôi tóm lại 6 nguyên tắc:
1) Dùng trước ăn 30p
Dễ hấp thu
2) Không uống buổi tối khi mới bắt đầu
Dễ gây khó ngủ nhẹ.
3) Bắt đầu bằng liều thấp
0.5–1g/ngày
Dùng quen rồi tăng dần.
4) Luôn uống nước ấm nhiều
Giúp lưu thông tốt hơn.
5) Chọn đúng tam thất Bắc 6 năm tuổi
Hàng non → khó chịu, nóng người, đắng nhạt.
Tam thất Bắc 1–7 năm tuổi khác nhau thế nào? Cách nhận biết tuổi củ chuẩn nhất
6) Không lạm dụng
Dùng nhiều không làm mạnh hơn.
Kết – Tam thất Bắc an toàn, nhưng phải dùng đúng người và đúng thời điểm
Tóm lại:
-
Tam thất Bắc có tác dụng phụ, nhưng rất nhẹ
-
Dùng đúng → lợi nhiều hơn hại
-
Phụ nữ mang thai, trẻ dưới 18 tuổi, người chuẩn bị mổ cần tránh
-
Người ốm dậy, người lớn tuổi, người sau phẫu thuật → cực hợp
-
Quan trọng nhất là chọn đúng tam thất Bắc 6 năm tuổi
